Aurillac Archives anciennes (antérieures à 1790) Série CC : Impôts - Comptabilité communale Comptabilité communale Comptes mensuels de dépenses (Messenhatz) des consuls d'Aurillac (en langue vulgaire). "Ayssi après s'ensec la meza et despenssa que nos dits cossols avem facha ni amenistrada per las bezohas de la dicta vialla d'Aurilhac, per la manieyre que s'en sec per lo mes de setembre. Et primieyrament aven donat à tres relegios per dire tres mesas que Dieus nos dones patz et guardes la dita vialla de mortalitat : V sols. …. Item a xj deldit mes de setembre, vengro messenhors los elehutz en esta vialla, per estrosar las impositios.... De l'an prezen et tramezen lor j baral de vy que te iij sestiers a vj d. lo quart, et quatre saxs de sivada, en que n'a vj sestiers que foro d'Arman Salesas, a ij s. iij d. lo sestier ; ho per los pechies que tramezen al recebedor que teno x quatrz ho per autres x quartz que mossenhor de Valo ne trames quére en aquo de Peire Laporta que a bailat tot lodit vi que monta per tot ij 1. vij s. vj d. Item a xij deldit mes, venc hun ome enferm a la porta de la vialla que avia l'enpedemia jotz Laysella, et bailen ly per la ma de Pocho Besiera, j botelha de by et j micha ; val tot xij d. et lo feiran conviar a quatre homes que lo meno fora de totas las fis de la vialha, et quant tornero, lor donen per anar beure xv d. monta tot ij s. iij d. ... Item a xv deldit mes, aguen novelas que las jen d'armas que ero anats a la conquesta de Bordeles retornavo en que se dizia que abia gron enpedemia de en fermetat entre lor, et fo avizat d'en escrieure à mossenhor lo bailieu que si li era possible, que mandes que no hintreso pouh el bailiatje et donem al mesatje per portar la letra j s. viij d. ... Soma tota la meza et despenssa que nos ditz cossols aven facha ni amenistrada per las bezohas de ladita vialla per lodit mes de setembre, sieis lieuras, hun saut, hun denier tornes. Et a iiij del mes de octobre, fo la festa de Sant Franses, et los relegios dels fraires menors nos covidero et tramezen lor hun baral de vy que ten iij setier, loqual fo de P. Laporta à vij d. lo quart, val. I 1. viij s. Item lodit jorn, nos trames mossenhor lo bailieu j letra que lobjasem sinq omes d'armas et x archiès, coma avian acostumat et otra lobjasen plus hun autre ome d'armas et ij archiès, per quauza de detz lansas guarnidas que ero may bayladas al quapitani que non avia per avan, sino xl lansas et per lo prezen na sinquanta et per so que lo coselh avizat que la vialla era trop quarguada de las ditas sinq lansas a quauza dels lobgis, tramezen de lor volontat aldit mossenhor lo bailieu Guiral Delsprats et Huc Roquet per ly demostrar la gran quargua que la dita vialla ha per los dit lobgis, per so que cove donar als ostes que los teno, de laisa otra xxxs. Que l'ome d'armas et dos archiès bailo quasqun mes et lodit mossenhor lo bailieu ordenet que nos aurian mas las ditas sinq lansas guarnidas que nos avian acostumadas lobjar, et despen A. Laroqua am los rossis ho al sopar o per iiij s. ij d. del loguier dels rossis que a tot montatxij s. vj d. ... Item aven agudas el prezen mes ix mas de papier per fa lo lybre del sehet et del intrada, o per doas mas a P. Besieira per escrieure tot lo vy que hintra ho per j. ma de papier a Me Johan Bruset, o per far lo presen conte o per far autras memorias et letras monta xj s. iij d* Item xv del prezen mes que fo la festa de sant Guiral que se despendet lo ser o lendema per las guardas de la porta xj quarts de vy a vj d. lo quart et ij michas a iij d. monta vj s. ... Item ol dit mes prezen, fezen adobar la porta del esqualier de la muralha dais Fraires que era tout rompuda, et ne fezen metre huna autra porta a 1'esqualier de la muralha de Sant Marsel et que demoret P. Quahusac i jorn de que ly aven donat per son jornal o despens iiij s. o per lxxv clavels per comtar las portas o fermar las palas ij s. vj d. o per la porta vielha o las palas per metre aldit sant Marsel que non ni avia ponh de porta iij s. iiij d. monta tot ix s. x d. ... Soma totala meza et despenssa que nos ditz cossols aven facha ni amenistrada per las bezohas de la vialla per lo dit prezen mes de octobre, sinquanta huna lieuras, sinq saus, quatre deniers t. ... Ayssy après s'ensec la meza et despenssa que nos ditz cossols avem facha ni amenistrada per las bezohas de la vialla per lo mes de dezembre coma apres s'ensec : Et primieyramen avem compradas nostras raubas coma es de bona costuma xv aunas de negre, al for de iij. L'auna de P. de Tordas, montaiiij x 1. Item plus avem paguat per las folraduras de nostras sinq raubas come es de bona costuma a iiij 1. per raubasxxvij 1. x s. Item plus per vij aunas et mieia de vert et per vij aunas de palmella de Mazeras, per las raubas de nostres varletz, al for de xjs. Iij d. auna et ayssi meten per iiij aunas de vert per rauba a Johan Dalmons que avem agut per so que la víala avia á levar de las restas del tems passat o per l'annada prezen...ij 1. xv s. x d. ...Item aven trames la vespra de nadal a mossenhor d'Aurilhac coma es de bona costuma j cartier de buau que fo de Guiral Labeu que costet ij 1. exd. An aquel que lo porteti j 1. xv s. x d. ....Soma totala per lo dit prezen mes de decembre : tres cens trentanau lieuvras detz saus onze deniers. Ayssy après s'en sec la meza et despenssa per lo mes de jenvier. Et prémieyramen avem donat a nostres vayletz per estrena coma es de bona costuma per lo jorn de l'an per la ma de P. Fortetv s. Item, de voler del coselh a iiij deldit mes, tramezen a San Flor Me Jacme Fraysse et Johan Emeric per so que los elehutz devian metre sus lo paguamen et solda de los jend'armas per l'an enseguen comensan lo premier jorn del prezen mes sens asemblar los tres estatz del païs, et per so que lo Rey a descarguat lodit païs de sinq lanssas et demenuitz los guatjes del resebedor, escrieuseram ais dits helehutz tot al lonc que non volguesso metre su lodit païs, seno la soma que lo rey nostre dit senhor avya ordenada et per so que Bordaria non volià ponh tener en conte las c 1. que ero estadas paguadas als oomisaris de la sal coma era ordenat per Mossenhor lo general, et foro mezas su l'aut païs d'Alvernhe per los ditz comesaris de la sal alloguar las ditas c 1. et ayssy be per so que devian aver e las estrucssios per las despenssas que avian fachas per aver trames Me G. Daltrieu e lodit Johan Emeric als tres estatz et per so que lodit Bordaria ni los dits elehutz non volgro ponts far que nos fos debatut, se apelero et despendero au lodit me G. Daltrieu que era a Sant Flor et lo hy ferio demorar, que s'en volia anar per v jorn que demorero et lor fo bailat per P.Fortet ij 1. xviij s. viij d. …. Item fezen far memorias per trametre aldit Sant Flor per lo capitani se dizen de franc archies que es caussa novella el pays, Me G. Daltrieu, Me Jacme Fraysse, Me Johan Delmontelh se despendet iij s. vij d. …Item a xij del prezen, maridet Johan Dalshoms son filh et nos fetz covidar el et sa partida coma cosols et tramezen ly. J. baral de vy que te iij sestiers, à vj d. lo cart de P. Fortet.j 1. iv s. Item a xxiij del prezen mes, de voler del coselh, aven paguat à Jacme de Sant Paul per levar l'arest que era estat donat per lo rey e messenhors de son gran coselh, en conferman los premiers aretz per lo debat que alcus particuliès an mes à l'encontra dels cosols et dels conselhies, ont an portat gran damnatje a tota la cauza publiqua de ladita villa, que avia malevat lodit Jacque otra so que es may despendutx xvij 1. x s. ...Item a xxviij deldit mes foc mes en acsequssio per nostre dit senhor lo baylieu l'arrest loqual fo donat en la villa de Tors, lo penhulteime jorn de jenvier l'an mil iiij cinquanta per la rey nostre dit senhors et messenhors de son grand conselh, loqual arest es cofermatieu de totz los autres aretz, loqual arest fo baylat al dit mossenhor lo baylieu iiij jorns d'aban, per lo avizar quar era lonc que dura iij pels de moto, per que el lo pogues acsequtar seguon sa forma et tenor, loqual arest fo pobliquat per lodit mossenhor lo bailieu en sa cort de l'auditory del bailiatje, et otra per so que los ditz se portan sendixs et autres populas de ladita villa non poguesso à prétendre hicnoranssa, lodit mossenhor lo bailieu anet am tota la cort en la plassa comuna de ladita villa, ont publiquet e fotz legir los ditz aretz, ont lodit mossenhor lo bailieu fetz sonar per pluzors vetz los desus nommatz se hi ero, ni om per els, et per so que degun non comparet, foro mes en défaut et per vertut del qual défaut, lodit mossenhor lo bailieu posezy alla publiquassio et acsequssio deldit arrest, seguon sa forma et tenor, am gran solemnitat et ly paguem per sa despessa o de so que se plangnia que non era estat de tot setysfats de so que avia despendut quant los comesaris de lo sal eron en esta vylla, ly avem bailet de volontat del coselh o per portar lodit arest per Johan Emeric alsdit mossenhor lo bailieu, despendet am son rosy tant per loguier que autramen, monta tot x 1. iiij s. ...Soma per tot la meza et despessa per lodit prezen mes de jenvier seysanta quatre lieuras, hun saut, iij d. t. Ayssy après s'en sec la meza et despessa per tot lo mes de février : ...Item avem trames al dit fraire Johan Folquant, fraire menor, lo dilu gras, vj michas : j. s. vj. D. ; j. cartier de moto : v s. ; v s. ; v cartz de vy : ij s. vj d. ; iiij caradas leha : vj s. viij d. ; iiij livras candelas : iij s. iiij d. amenistrat per P. Fortet, monta xix s. Item lo premier jorn de Carema, coma es de bona costuma, donem per refecsyo als relegios dels fraires, iij 1. xij s., als relegios dels Carmes xxvij 1. vj d. à las relegiozas dal Bois xv s., als capelas de la Trenitat vij s. vj d., al reclu soterra v s., al reclu sobira v s. montavj 1. xij .... Item aven paguat al Perriès de Sant Flor, per vezitar lo cloquier de la glieyssa per avizar la rompedura que es en la prola deldit cloquier, laqual ditz que es dobtoza et abezonh de granda reparassio, laqual Perrier a fah lo cloquier de Sant Flor et la plupart de la glieyza, aven donat xv s. ...Soma per tot la meza et despessa per tot la prezen mes de febrier set vins lieuras, set saus, nau denies tornes. Ayssy après s'en sec la meza et despressa per lo mes de martz :...Item a xvij del prezen mes es annat de voler del coselh e de nostre, mandamen Jacme de Sant Paul à Riom ont heran mandatz venir per letra que mossenha de Montpanssier nos avia trameza coma a fah a totz los autres dels tres estatz del aut païs et bas d'Alverhe, per aver avis et deliberassio de soque la Rey nostre senhor avia ordenat a far las limetassios el dit païs ont la sal de Peito devia tirar, et ayssy de aver avys de iiije francs-balestiés que lo rey nostre dit senhor a orrdenat estre mes su lodit païs et autras causas que toquan lo be et onor deldit païs ont a demorat am son filh que ly fazya compano xj jorns que an despendut per els e lors rossis pertotv 1. xv s. Item a xxix deldit mes de voler del coseh, avem trames à Sant Flor Johan Emeric per so que los comesaris e les etlehutz metian et ordenavan à devezir su l'aut païs delsdits iiij c archiès o balestiès, c archiès, et per so que non nos cargueso ponts de may que non devian aver, tramezen lodit Emeric et per saber so que ssy faria del fats de la sal, ont demoret v jorns et despendet per se o son cheval en que la villa ha dels ditz franxs balestiès per sa porssio quatre franxs balestiès et so compres lo loguier del rossy del dit Emeric j 1. x s. ...Item avem paguat eldit mes à Robert de Lamota, comis de Johan de Labédaria, resebedor el aut pais d'Alverhe del pahiamen de xxxv lansas guarnidas ordenadas estre paradas per lo rey nostre senhor el dit au pays, de que nos ne avem paguat per nostra porssio que ladita villa ne deu de tres mes darier pasatz : febrier, e del prezen mes de martz et per la quitanssa que lodit Robert a bailada per losditz iij mes, monta per tot pagat per P. Fortetvij xxxvj 1. xvij s. vj d. ...Soma per tot per lo prezen mes de martz dos cens quatre lieuvras, hun saut, dos denies tornes. Ayssy après s'en sec la meza per lo mes d'abrial : ...Item a ix del prezen mes que es estat lo jorn de Pasquas ses despendut de vy per ladita comunyo o per aquel que avem donat an aquels que serbiro a las taulas o a Madomysella de Montal et à mossenhor Mondot de Lator, o an aquels de la cort et autres dont avia gran cop de poble e la vialla de jens estranjas ha causa deldit perdo de que sén es despendut per tot xvij sestiers ix carts, montaviij 1. iij s. xj d. ...Item en lodit mes a xv, venc an esta villa mossenhor lo bailieu et mossenhor de Valo elehut, per avizar et elegir los franxs balestiés que lo rey a ordenat à metre sus l'aut e bas païs d'Alvernhe, en que la villa ne deu far ; et avem lor trames aldit mossenhor lo bailie ulos pechiès que teno x quarts, à mossenhor de Valo las jaras de Sant Paul que teno iiij quarts, et quatre quartz que ne despendan quant forem vengutz deprezentar viii o ix dels dits balestiés per que ne elegisso los quatre ; montan a vij deniers lo quart, que fo de P. Laporta. Monta x s. vj d. Item lodit jorn losdits viij o ix balestiés nos demandero per beure, de que lor aven fats delieuvrar à l'ostal de Ramon Guitart de vy o de pitanssa, que a montat per totvj s. vj d. ...Item axxiij deldit mes, anero joguar lesdits iiij franxs balestiés à la gravieyra am los autres balestiès de la viala, Duran Lacarrieyra, Johan Lalaman et autres, et après nos demandero que lor fazesen delieurar del vy, de que ne fezen delieurar à Félip de Cingalbres viij carts à vj deniers loquart, montaiiij s. ...Soma totala per lo mes d'abrial : huets vins setze lieuras, dos saus, hueh denies tornes. Ayssy après s'en sec la meza et despessa per lo mes de may : ... Item xxiiij del prezen mes, vengro en esta villa Me P. de Resugy et Me Boschatel, notary e secretary del rey nostre senhor per enformar se la sal de Peito avia acostumat de ne huzar e guastar el païs d'Alverhe coma comesaris deputatz per lo rey notre dit senhor losquals eron lobjatz au Pierre Castella que fazia partida a l'encontra deldit païs d'Alverhe, per lo fah de ladita sal, et tramezen lor j barai de vy que teii j sestiers a vj d. locquart, et ayssy meteis lodit jorn vengro en ladita villa mossenhor Lusisyal de Clarmon et me Marty Chavilho et Anry Chaylar, comesaris per lodit païs d'Alverhe per que ladita sal de Peito pogues et degues aver cors he huzatse el dit pais coma avia acostumat de tos tems losquals eron lobjatz à l'ostal de Malaguorsa et lor tramezen ayssy meteis j baral de vy que te iij sestiers, et ayssy meteis lodit jorn sey venc lodit mossehor lo bailieu per saber aquels que volian abilhar losdits franxs balestiès et aquels que volian balar arjen per que hun autre los abilhes et tramezen ly los pechies que teno x quarts, loqual vy fo des Estebe Duguno a vj d. lo quart. Monta totij 1. ix s. iij d. ...Item sya memorya que en lodit jorn xxvj del dit mes de may se hubry la cayssa en que era l'arjen que las jens del perdo loqual avian guazahat hi avian mes en que ero per la relegio de Sant Johan comesary que avia demorat en esta villa despuey le comensamen del perdo fins al jorn d'uey fraire quonet dal Rieu chovalier et comandaire d'Arboy et de Bordas et foro trames per lo gran prior d'Alverhe per hubrir ladita cayssa lo comandaire de Paulhac, chivalier et fraire Johan Duran tezauryer de Franssa per ladita relegio de Sant Johan, comandaire d'Estampas, et autres de ladita relegio en que foro prezens à ladita hubertura de ladita cayssa apellatz per losditz chivalhiés m° lo bailieu des montahas per lo rey et los autres hufissiés de ladita cort, lo viquary de mossenhor d'Aurlhac et lo prior maje et lo jutze et autres de ladita cort et nos cossols et autres del coselh de la vialla, ont avya en ladita cayssa quatre suralhas e quatre clans lasquals avian tengudas lo gran prior d'Alverhe huna, lodit chivalier, fraire Guonet dal Rieu, huna, lodit trézorier de Fransa, huna, lodit viquary deldit mossenhor d'Aurilhac, huna ; he am lasditas clans ladita cayssa foc huberta, prezen tots los desus ditz, et après foc ordenat que per contar lodit arjen per totz los desus nommatz, lodit trézorier et Jacme de Sant Paul et Huc Roquet, et P. Guardela en que fosso prezens losdits chivaliers et grafier de la cort deldit bailiatje et deldit mossenhor d'Aurilhac, de que s'en seguo las partidas de l'arjen o aur que avia en ladita cayssa. Et primeiramen en aur : en rehals d'aur o en escutz vielhs iijclxx en nobles d'aur pezan vj d. la pessa, liiij ; en escutz naus o escutz de Toloza ijm ijc xxxvj en miehs escutz naus, cescutz naus en duquatz, xlv en motos d'aur pezan ij deniès la pessa iijc xlvj en aur de Tura avaluat a xxiiij en moneda blanqua, doblas de ij blanxs la pessa, viije lieuras en michs gros de papa, avaluatz lvl. Xs. En arditz e liartz de iij d. la pessa, ciij 1. en pataxs de ij deniès la pessa vjxx xij 1. de lasquals partidas desus ditas preno sertefíquassio he reconoyssenssa losditz grafies. Item en ladita cayssa, otra las somas desusditas en doblas de ij blanxs la pessa, xxx 1. plus en rehals d'arjen d'Araguo xij 1. en petits blanxs xxv 1. en denies o mehalhas o bilho o anels d'arjen viij 1. o plus. Item que lor portet la pitanssa del mostier iiij 1.1. Et per ayssy montet en soma totala al jorn d'uey vjm c. iiij xxxvj l.xv s. contan... Item era contengut en la bulla deldit perdo que aquels que guazahio ladit perdo, devian demorar x jorns en la viala et casqun jorn segre los perdos en iiij gleizas de ladita villa, lasquals glieizas foro ordenadas lo mostier ont era assiza la caissa deldit perdo, la glieiza de Nostra Dona, la glieiza deis fraires menors, la glieiza deis Carmes, et en chascuna glieiza chasqun jorn devian far lors almornas et aysso per coverty e las reparassios de lasditas glieizas et en cascuna glieiza avia soc o caissa per metre lasditas almornas. En que a valgut lo soc de la glieiza de Nostra Dona lxiiij 1. Lasquals foro mezas en las mas de Huc Roquet, merchan de ladita villa per las convertir en la reparassio de ladita glieiza et tener conte en so que se metrian. ...Soma per tot la meza et despessa per lo prezen mes de may, trenta doas lieuras, nau sans tres deniès tornés;.... Soma per tot lo mes de jun, trenta quatre lieuras, hun saut, onze deniès tornès. Ayssy après sec la meza et despessa per lo mes de julhet...Item eldit mes aven despendut per l'abilhamen dels franxs balestiès coma los comesaris, mossenhorlo bailieu et mossenhor de Valo elehut, et autres avian ordenat : per iiij jaques xiij 1. per iiij saladas am lo bruny et la telo o l'estafa dedins o per una veziera a una de las saladas, per tot vl. Ji s. vj d. - per iiij espassas am los pomels et las crotz que fos tot de huna faysso, o per las brunir o per una sentura o per dos virols vl. J s. viij d. - per iiij daguas ij 1. x s. - per iiij balestas guarnidas de senhs, de baudriès o cordas o per viij viras per joguar viij l. xij s. -per v aunas roje, vert, blanc per los oquetos iij 1. viij s. ix d. - per iiij crotz ont a escriz Alvernhe de letras de pers, d'avant et dare, o per fial d'argen, o per vj cartz vj cartz fial blanc o negre o per la faysso à Felipo Dal Laurens, per tot j 1. xiiijl. Iiij d. - per iiij gipos iiij 1. xv s. - per iiij pars causas rojas iiij 1. xij s. vj d. - per iiij capels j 1. v d. - per iiij bonetz xiij 1. iiij d. - per iiij par sabatos am las sobresolas j 1. j s. - per vij dezena agulhetas et xx agulhetas per armar, per metre als jaques o iiij agulhetas per cordre ix s. vij d. - per iiij senturas ij s. iiij d. o per so que donem alsditz franxs balestiès a xxiiij, xxv que feiro las mostras et a xxvij deldit mes en contan x s. et en pa o an vy xij s. vj d. de que monta per tôt 1. iii 1. vs, xj d. ...Soma tot lo prezen mes de julhet, seyssanta nau lieuras set saus, onze deniès tornès. … Soma per tot lo mes d'aost, tres cens sinquanta syeys lieuras, dezanau saus onze deniès. ...Soma per tot lo mes de setembre trenta set lieuras, onze saus sieis deniès tornès". Cote E DEP 1500/101 Date(s) 1452-1453 Description physique Cahier. - In-folio 24 folios papier Commentaire Ancienne cote : CC 34 Mots-clés lieu Aurillac (Cantal, France)
